Filipino: Tayutay/Salitang Patalinghaga Hand Out

Nagpapagandasaakda, nagpapalalimsakaisipan at nagpapayamansaguniguni ng bumabasa. Ang mgatayutay ay madalasnagamitinsamgaakdangpampanitikan.

1. Patulad o Simile – paghahambing ng dalawangbagaynamagkaiba ng uri (ginagamitan ng salitang para, gaya, katulad, kaparis, at iba pa).

Halimbawa:

Para ng halamanglumakisatubig,

Daho’ynalalantamunting di madilig.

2. Pawangis o Metapora – paggamit ng salitangnangangahuluganng isangbagaysapagpapahayag ng ibangbagay.

Halimbawa:

Sapagkat ang haring may hangadsayaman

Ay mariinghampas ng langitsa bayan.

3. Sinekdoke – gumagamit ng bahagisahalip ng kabuuan o ng kabuuansahalip ng bahagi.

Halimbawa:

At ang balangbibignabinubukalan

Ng sabingmagaling at katotohanan.

4. Pangitain o Vision

Halimbawa:

Sa sinapupunan ng KondeAdolfo’y

AkingnatatanawsiLaurangsintako.

5. Panawagan o Apostrophe – kagyatnapagtutolsanaunangpagpapahayag at pananawagansatao o bagaynawalaroon.

Halimbawa:

Kamataya’ynahan ang dating bangismo?

6. Pabaligho o Paradox – pahayagnawari’ysalungat o labansalikasnapagkukurongunitnagpapakilala ng katotohanan.

Halimbawa:

Ang matatawagkongpalayasa akin

ng amako’yitongako’ypagliluhin

agawan ng sinta’tpanasa-nasaing

lumubogsadusa’tbuhayko’ymakitil.

7. Padamdam o Exclamation – pagbubulalas ng masidhi o matindingdamdamin.

Halimbawa:

Nanlilisik ang mata’t ang ipinagsaysay

Ay hindi ang ditsongnasaorihinal,

Kundi ang winika’yikawnaumagaw

Ng kapurihanko’ydapatkangmamatay!

8. Pandiwantao o Personification – binibigyang-katauhan ang isangbagaynawalangbuhay o kaisipang basal (abstract).

Halimbawa:

Parang walangmalayhanggangsamagtago’t

HumiligsiPebosahihigangginto.

9. Pahalintulad o Analogy – tambalangpaghahambing, pagkakawangki ng mgapagkakaugnay.

Halimbawa:

Inusig ng taga ang dalawangleon,

siApolomandinsaSerpyente Piton.

10. Enigma – naikukubli ang kahulugansailalim ng malabongpagtukoy.

Halimbawa:

Tapatang pusoko’y di nagunamgunam

Na ang paglililo’ynasakagandahan.

11. Papanuto o Aphorism – maiklingpaglalahad ng isangtuntuningpangkaasalan.

Halimbawa:

Kung ang isalubongsaiyongpagdating

ay masayangmukha’t may pakitang-giliw

pakaingatanmo’tkaawaynalihim,

siyangisaisipnakakabakahin.

12. TanongnaMabisa o Rhetorical Question – tanongnanaglalayongmagbunga ng isang tanging bisa at hindiupangmagtamo ng kasagutan.

Halimbawa:

Anonggagawinkosaganitonbagay

ang sintakokaya’ybayaangmamatay?

13. Pagmamalabis o Hyperbole – pahayagnaibayongmaindikaysakatotohanan o lagpassamaaaringmangyari.

Halimbawa:

BababasiMartemulasaitaas,

Sa kailalima’yaahon ang parkas.

14. Aliterasyon – paulit-ulitnatunog ng isangkatinignaginagamitsamgamagkakalapitnasalita o pantig.

Halimbawa:

At samgapulongdito’ynakasabog, nangalat, nagpunla.

Nagsipanahanan, nangagsipamuhay, nagbato’tnagkuta.

15. Asonansya – inuulit ang tunog ng isangpatinigsahalip ng katinig.

Halimbawa:

Ang buhay ng tao at sataongpalad,

Nasa ginagawa ang halaga’ybigat.

16. Onomatopeya – pagkakahawig ng tunog ng salita at ng diwanito.

(1) Tuwirangonomatopeya – kapagginagagad ng gatunog ng patinig at katinig ang tunog ng inilalarawan ng taludtod.

Halimbawa:

Ikaw’yiniluwal ng bahasabundok

Hahala-halakhak at susutsut-sutsot.

(2) Pahiwatignaonomatopeya – kapag ang mgatunog ng patinig at katinig ay hindigumagagadkundinagpapahiwatiglamang ng bagaynainilalarawan.

Ayon kay Lope K. Santos, ang atingmgatitik ay nag-aangkin ng sari-sarilingpahiwatignakaisipan. Ang A ay nagpapahiwatig ng kalakhan, kalinawan, kalawakan, kalantaran, samantalang ang I aynagtataglay ng diwa ng kaliitan, labuan, karimlan, kalaliman, kalihiman, at iba pa.

a – araw, buwan, ilaw, buwan, linaw, tanghal

i – gabi, lilim, lihim, kulimlim, liit, unti, itim

i - Ang suot ay puti’y may apoysabibig,

Sa buongmagdamag ay di matahimik,

Ngunit ang hiwagang di sukatmalirip,

Kung bakitsagabilamangnamamasid.